مفهوم عقد و قرارداد چیست؟ و تفاوت های عقد با قرارداد : متأسفانه، برخی از افراد اصطلاح عقد و قرارداد را یکی می‌دانند و گاهی به جای یکدیگر نیز استفاده می‌کنند. اگر مفهوم و تفاوت‌های عقد با قرارداد را ندانید ممکن است دچار آسیب‌های زیادی شوید.
در واقع از دیدگاه حقوقی و زبان حقوق‌دانان مفهوم عقد با قرارداد متفاوت است. اگر به دنبال این هستید که مفهوم عقد و قرارداد چیست؟ و تفاوت های عقد با قرارداد کدام است؟ این مطلب را از دست ندهید. در این مطلب شما عزیزان را بیشتر با مفهوم عقد و قرارداد آشنا میکنیم. سیتاپ یکی از بهترین مجموعه ها در زمینه ارائه خدمات مشاوره حقوقی در تهران می باشد.
تعریف عقد و انواع آن
تعریف عقد در قانون مدنی ماده 183 اینگونه تعریف شده است. «عقد عبارت است از اینکه ، یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آنها قرار گیرد». عقد از منظر اصطلاحی یعنی ایجاد رابطه حقوقی بین طرفین عقد که شخصی در برابر دیگری ملزم به امری اعم از فعل یا ترک فعل می‌شود.
انواع عقد در قانون چیست؟
انواع عقد را می‌توان از نظر تأثیر حقوقی، معین و نامعین بودن تقسیم‌بندی کرد. هر دسته را در ادامه برای شما عزیزان توضیح می‌دهیم. انواع عقود از نظر تأثیر حقوقی عبارت است از:
- عقدهای تملیکی: در عقدهای تملیکی، تعهد در طرفین وجود دارد. در این نوع عقد طرفین در ازاء چیزی که می‌دهند چیزی دریافت می‌کنند. از جمله عقود تملیکی می‌توان به بیع، معاوضه، اجاره، قرض و وصیت اشاره داشت.
- عقدهای عهدی: در عقدهای عهدی فقط یک طرف معامله متعهد به انجام کاری است. مهم‌ترین عقود عهدی، ضمان، حواله، کفالت، تبدیل تعهد و نامزدی است.
- عقدهای اذنی: در عقود اذنی تعهد و الزامی وجود ندارد. رکن اصلی این نوع عقود، اذن محسوب می‌شود و به عبارتی تحقق و قوام عقود اذنی بسته به اذن و رضایت است. عقود اذنی شامل ودیعه، عاریه، وکالت و مضاربه می‌شود.
- عقود معین: قراردادهایی که در قانون مدنی اسم و نام دارند؛ مانند عقد رهن، عقد ودیعه، قد مضاربه، عقد مزارعه عقد، مساقات و غیره عقد معین هستند.
- عقود غیر معین: عقود غیر معین در قانون مدنی اسم مشخصی ندارند؛ بلکه با شرایط مورد نظر طرفین عقد منعقد می‌گردد.
توجه داشته باشید که عقود معین خود به 3 دسته عقد لازم، عقد جایز و عقدی که نسبت به یک طرف عقد لازم و نسبت به طرف دیگر جایز است تقسیم می گردد.
تفاوت های عقد با قرارداد چیست؟
در زبان عامه عقد و قرارداد یکی هستند و تفاوتی بین این دو اصطلاح قائل نمی‌شوند. ولی همان‌طور که متوجه شدید در زبان حقوق و وکلا این دو با هم تفاوت کوچکی دارند. در قسمت قبل با تعریف و انواع عقد آشنا شدید. اما قرارداد در واقع اصطلاح کلی‌تر از عقد است و به عبارتی بر همه عقود چه معین و چه نامعین اطلاق می‌شود. همچنین برای درک بهتر درباره قراردادها مقاله: انواع قراردادهای حقوقی را بخوانید. 
نکته مهم در زمینه قرارداد این است که مغایر اخلاق حسنه و قانون آمره (نظام عمومی) نباشد. تعریف کردن نظام عمومی دشوار و پیچیده است. نظم عمومی با مصالح و منافع کل جامعه همسو است. همه افراد باید نظم عمومی را محترم بشمارند و تجاوز به آن غیر ممکن است.
رکن‌های مهم عقد قرارداد
از آنجایی که تعهد رکن مشترک بین عقد و قرارداد است؛ در ادامه 7 مورد از رکن‌های مهم عقد قرارداد را با جزئیات بیشتری شرح می‌دهیم.
مشخص بودن طرفین قرارداد
در هر قراردادی باید به طور دقیق طرفین قرارداد مشخص باشند. طرفین قرارداد می‌تواند دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی باشد. در قرارداد باید طرفی که متعهد یا مدیون است و طرفی که طلبکار یا متعهدله مشخص شوند. البته استثنائاتی هم وجود دارد؛ مثلاً در جعاله عام یا بیمه عمر ذی‌نفع در حین انعقاد عقد معدوم است.
واضح بودن موضوع قرارداد
موضوع تعهد نیز یکی دیگر از ارکان قرارداد است. در قرارداد اصولی و قانونی باید موضوع تعهد معلوم و معین باشد. موضوع تعهد توسط طرفین قرارداد به طور دقیق مشخص می‌شود. موضوع قرارداد می‌تواند مادی مانند تعهد به ساخت آپارتمان یا عدم افشای اسرار تجاری و حقوقی مانند تعهد به فروش باشد. توجه داشته باشید که موضوع قرارداد باید ارزش اقتصادی داشته باشد؛ یعنی قابل داد و ستد محسوب شود.
مشخص بودن رابطه حقوقی
هر قرارداد حقوقی باید ضمانت اجرا داشته باشد. اگر قراردادی ضمانت اجرا داشته باشد اگر طرفین موضوع قرارداد را رعایت یا اجرا نکنند؛ طرف مقابل می‌تواند به مراجع قانونی شکایت نماید. مشخص بودن رابطه حقوقی به طلبکار حق رجوع به دادگاه یا سایر مقامات عمومی را برای اجبار مدیون می‌دهد.
مدت قرارداد
مشخص بودن مدت قرارداد یکی از عوامل مهم و اساسی در نگارش و تنظیم قرارداد است. در برخی قراردادها مانند قرارداد اجاره بدون مشخص کردن مدت قرارداد، اعتبار قانونی ندارد. همچنین اماکن فسخ کردن وجود دارد. برای اعتبار بیشتر بهتر است مدت قرارداد هم به صورت عدد و هم به صورت حروف درج شود.
مبلغ قرارداد
در قرارداد باید مقدار پولی که در مقابل کالا یا خدمات پرداخت می‌شود دقیق مشخص شود. حقوق‌دانان توصیه می‌کنند که در عقد قرارداد میزان و نحوه پرداخت هزینه دقیقاً با ذکر جزئیات اقساط و مدت آن و یا اسنادی که به صورت چک حساب جاری و یا چک مسافرتی یا وجه نقد است، توضیح داده شود. زمانی که توضیحات دقیق مشخص شود امکان سوء استفاده به حداقل می‌رسد.
شروط قرارداد
طرفین قرارداد می‌توانند شروطی که مغایر با شرع و قانون نباشد را ذیل قرارداد ذکر نمایند. تمام شروط قرارداد را طرفین باید با دقت مطالعه کنند. اگر با شروط موافق هستند امضا نمایند و ذکر کنند که شروط ضمن عقد را می‌پذیرم. جهت دریافت مشاوره حقوقی به صورت تلفنی و حضوری می‌توانید از متخصصان مجموعه سیتاپ کمک بگیرید. پیشنهاد میکنیم مقاله: مالیات جواز کسب چقدر است؟ را نیز مطالعه نمایید.
قوه قهریه
مشخص کردن فورس ماژور یا همان قوه قهریه نیز از ارکان قرارداد اصولی است. قوه قهریه برای حوادث و اتفاقاتی به کار می‌رود که هیچ یک از طرفین قرارداد مسئول آن نیستند. از جمله موارد فورس ماژور می‌توان به وقایع طبیعی مانند طوفان، زلزله و غیره و امور انسانی نظیر اغتشاش، شورش و درگیری‌های مسلحانه اشاره داشت.
انواع قرارداد؛ معرفی 5 نوع مرسوم و شناخته شده
قرارداد یک عقد الزام آور و لازم‌الاجرا بین دو یا چند طرف است. هنگامی که طرفین یک توافقنامه کتبی یا قرارداد الزام‌آور امضا می‌کنند؛ به طور داوطلبانه موافقت می‌کنند که طبق حقوق و تعهدات تعریف شده در سند عمل کنند. توافقات شفاهی ممکن است برای معاملات کوچک خوب باشد، اما بستن قرارداد به صورت کتبی قابل پیگیری و لازم‌الاجرا است.
قراردادهای کتبی می‌توانند تضمین کنند که منافع شما و تعهدات طرف‌های دیگر قابل اجرا هستند. اگر کسی توافق را زیر پا بگذارد، قرارداد می‌تواند راه‌حل‌هایی را بیان می‌کند. در زیر پنج نوع قرارداد متداول ذکر شده است:
1) قراردادهای فروش
هر بیع را می‌توان به عنوان یک قرارداد بین خریدار و فروشنده دید. خریدار متعهد می‌شود که برای یک ملک یا خدمات مبلغی پرداخت کند و فروشنده قول می‌دهد که مالکیت آن ملک را منتقل نماید. نمونه‌هایی از قراردادهای فروش شامل سفته، بیع، ضمانت‌نامه یا قرارداد تضمینی و سفارش خرید است.
2) قراردادهای کار
قراردادهای کاری مربوط به شرایط استخدام، از جمله خدمات برای استخدام از مشاغل آزاد، مشاوران، مشاغل کوچک یا سایر پیمانکاران مستقل است. این نوع قراردادها همچنین ممکن است شامل قراردادهای فسخ در صورت خاتمه کار کارگر، همچنین قراردادهای عدم افشا (NDAs) و بندهای محرمانگی باشد که از اطلاعات محرمانه محافظت می‌کند. قراردادهای کاری حساسیت و جزئیات زیادی دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از متخصصان مجموعه سیتاپ مشورت بگیرید.
3) قراردادهای تجاری عمومی
این نوع قراردادها می‌توانند تمام جنبه‌های مختلف انجام تجارت مانند قراردادهای مشارکت، صاحبان مشاغل، سرمایه گذاری سرمایه و خرید و فروش سهام را پوشش دهند. قراردادهای غرامت یا چشم‌پوشی از حقوق نیز معمولاً قراردادهای تجاری در نظر گرفته می‌شوند. انواع قراردادهای تجاری در سطح دنیا وجود دارد.
4) قراردادهای تسویه حساب
طرفین دعوا ممکن است برای اجتناب از مراجعه به دادگاه با یک توافق موافقت کنند. این شرایط اغلب در یک توافقنامه تسویه حساب که توسط طرفین امضا شده است تعیین می‌شود. شاید هنگام ترک شغل خود به دلایل مختلف، اصطلاح فرم تسویه حساب را شنیده باشید. در واقع در این قرارداد ذکر می‌کنید که تمام حقوق خود را دریافت کرده‌اید.
5) قراردادهای املاک
این نوع قراردادها شامل اجاره فضاهای تجاری، مسکونی و پارکینگ است. آنها اغلب جزئیاتی مانند انتظارات نگهداری، بیمه مستأجر، مبالغ سپرده امنیتی همچنین شرایط و ضوابط برای استرداد ملک پس از اتمام اجاره را پوشش می‌دهند. قراردادهای املاک بهتر است در مکان‌های حقوقی ثبت گردد. 
نحوه نوشتن قرارداد؛ 7 مرحله مهم کدامند؟
هر سند قراردادی باید برای نیازها و شرایط خاص سفارشی شود. با این حال، اکثر قراردادها از یک فرایند استاندارد پیروی می‌کنند که می‌توانید از آن برای ایجاد یک سند به روشی ساده استفاده کنید. در اینجا، ما هفت مرحله‌ای را که باید هنگام نوشتن قرارداد دنبال کنید، بررسی میکنیم.
1) نوع قرارداد مورد نیاز را تعیین کنید
با نیازهای قانونی خود و روابطی که باید به طور رسمی تعریف کنید، شروع کنید. انواع مختلف قراردادها را در نظر بگیرید و مناسب‌ترین قرارداد را برای شرایط شما انتخاب کنید. برای مثال، یک قرارداد کار مستلزم شرایط متفاوتی نسبت به قرارداد فروش است. همچنین، در مورد نیازهای قرارداد با متخصصان در این زمینه مشورت کنید.
2) احزاب لازم را تایید کنید
با در نظر گرفتن نوع قرارداد مناسب، اکنون می‌توانید مشخص کنید که چه کسی باید در آن قرارداد سهیم باشد. اطمینان حاصل کنید که هر کسی را که باید قرارداد را برای تأیید بررسی کند یا در مراحل بعدی امضا کند، درگیر کنید. در انتخاب افراد مورد نظر در قرارداد نهایت دقت را داشته باشید. این مقاله نیز برای شما مفید خواهد بود: دیجیتال مارکتینگ چیست؟
3) شخصی را برای پیش نویس قرارداد انتخاب کنید
در بسیاری از موارد، فردی را با پیشینه تخصصی بر اساس موضوع انتخاب کنید. اکثر شرکت‌ها یک تیم حقوقی یا وکیل دارند که قراردادهای خود را برای اطمینان از واضح بودن زبان تنظیم می‌کنند. به غیر از کارشناسان حقوقی، سایر ذی‌نفعان در یک سازمان ممکن است بدانند چگونه در زمینه خاص خود قرارداد بنویسند. به عنوان مثال، یک قرارداد کار می‌تواند به طور ماهرانه توسط یکی از اعضای تیم منابع انسانی شما به جای مدیر استخدام ساخته شود.
4. قرارداد را با قالب بندی مناسب بنویسید
قرارداد باید به طور مناسب قالب‌بندی شده و به شیوه‌ای حرفه‌ای نوشته شود. هنگام نوشتن قرارداد، باید یک بخش مقدماتی را در نظر بگیرید که همه طرف‌های ذی‌نفع را فهرست و تعریف می‌کند. قراردادی که به خوبی ساخته شده است مدت آن و مشخصات مربوط به شرایط توافق بین طرفین را پوشش می‌دهد.
لحن قرارداد باید رسمی و مختصر باشد. همه اصطلاحات مرتبط باید برجسته و تعریف شوند. به ویژه هر چیزی که اختصاصی یا فنی است، تا اطمینان حاصل شود که همه طرف‌ها شرایط و ضمیمه‌ها را درک می‌کنند.
برای روشن نگه داشتن مقصود از کلمات ملموس به جای اصطلاحات صنعتی استفاده کنید. اگر قرارداد طولانی است یا دارای چندین بخش است، فهرستی از مطالب باید درج شود تا بررسی آن آسان‌تر شود. از پاراگراف‌های کوتاه‌تر برای گروه‌بندی مفاهیم مشابه با هم استفاده کنید. سند را با سرفصل‌ها و زیرعنوان‌ها تقسیم کنید تا خوانایی را افزایش دهید.
5) قرارداد کتبی را با وکیل بررسی کنید
حتی اگر از یک الگوی ارائه شده توسط یک تیم حقوقی استفاده می‌کنید؛ قرارداد خود را قبل از صدور آن برای امضا به یک وکیل برای بررسی ارسال کنید. وکیل باید به عنوان مدافع منافع شرکت و بهترین منافع شما باشد. بررسی قانونی می‌تواند به اطمینان حاصل شود که آنچه شما با آن موافقت می‌کنید همان چیزی است که قصد دارید. 
6) قرارداد قرارداد را برای بررسی یا تجدید نظر ارسال کنید
قبل از ارسال قرارداد برای تأیید و امضای افراد، مطمئن شوید که همه ذی‌نفعان داخلی فرصتی برای بررسی محتوای آن دارند. در حالی که قرارداد ممکن است از نظر قانونی محکم باشد؛ سایر اعضای تیم ممکن است متوجه استثنائات یا تغییرات مورد نیاز در خصوص مشخصات مربوط به حوزه تخصصی خود شوند. به جای ویرایش مستقیم سند، هر گونه بازخوردی را از طریق خطوط قرمزی که می‌توانید مرور کنید، دریافت کنید.
در صورت لزوم، قبل از نهایی کردن سند، آن را برای ارزیابی بیشتر به تیم حقوقی خود برگردانید. قراردادها اسناد الزام‌آور قانونی هستند که به امضا نیز نیاز دارند. فضای کافی برای جمع‌آوری امضای همه طرف‌های درگیر اختصاص دهید. برای انجام این کار، نام، عنوان و وابستگی شرکت هر فرد را تایپ کنید. فضایی را برای امضای فیزیکی یا الکترونیکی آنها از طریق امضای الکترونیکی در نظر بگیرید.
7) قرارداد کتبی را به صورت الکترونیکی امضا کنید
با نهایی شدن قرارداد، همه طرفین می‌توانند توافقنامه را مطالعه کرده و با امضای سند، شرایط را تأیید کنند. همه طرفین باید یک نسخه کامل از قرارداد را برای سوابق خود دریافت و نگهداری کنند. ساده‌ترین راه برای تکمیل این کار از طریق امضای الکترونیکی است.
امضای الکترونیکی نه تنها زمان صدور و جمع‌آوری تأییدیه‌ها را کاهش می‌دهد؛ بلکه این امکان را می‌دهد تا سندی را به طور هم‌زمان برای امضاکنندگان متعدد ارسال کنند. همچنین جریان کار را بدون از بین بردن امنیت ساده‌تر می‌کند.
نتیجه‌گیری مفهوم عقد و قرارداد چیست؟ و تفاوت های عقد با قرارداد
در این مطلب سعی کردیم سؤال شما عزیزان که مفهوم عقد و قرارداد چیست؟ و تفاوت های عقد با قرارداد کدام است؟ با زبان ساده توضیح دهیم. همان‌گونه که اشاره کردیم اصطلاح قرارداد از اصطلاح عقد کلی‌تر است و شامل عقود معین و نامعین می‌شود.
همچنین به شرایط قرارداد رسمی و مراحل عقد قرارداد نیز اشاره داشتیم. برای بستن قرارداد به صورت اصولی و قانونی می‌توانید از متخصصان مجموعه سیتاپ مشورت بگیرید. مطمئناً در هر پیشه و شغلی که هستید، زمان کمی برای فراگیری کامل امور حقوقی دارید.
پس نیاز هست در کنار خود یک مشاور حقوقی زبده داشته باشید تا در همه حال بتواند امور مختلف را از نظر حقوقی بررسی کند. همچنین در زوایای مختلف مورد نیاز، چشم حقوقی شما باشد. جهت مشاوره با متخصصان با شماره 02144023844 تماس بگیرید.
- شماره تماس برای ارتباط تلگرامی: 09103162260
- آدرس: صادقیه، بلوار فردوس شرق، ابراهیمی شمالی، کوچه دوم الف، پلاک ۵
سؤالات متداول درباره عقد و قرارداد
شباهت عقد و قرارداد چیست؟
شباهت و رکن اصلی عقد و قرارداد تعهد است، به این معنی که در هر دو مورد عقد و قرارداد هر دو طرف متعهد می‌شوند و می‌بایست به تعهدات خود پایبند بوده و وظایف خود را انجام دهند.
تفاوت بین قرارداد و توافق چیست؟
قراردادها برای مقاصد تجاری استفاده می‌شوند، در حالی که توافق برای اهداف شخصی یا غیر رسمی کاربرد دارد. قراردادها از نظر قانونی الزام‌آور هستند، در حالی که توافقات ممکن است الزام‌آور نباشند. قراردادها معمولاً کتبی هستند، در حالی که توافقات می‌توانند شفاهی یا کتبی باشند.
قرارداد معتبر چیست؟
قرارداد معتبر توافق‌نامه‌ای کتبی یا صریح بین دو طرف برای ارائه محصول یا خدمات است.
هدف از عقد قرارداد چیست؟
هدف اصلی قرارداد رسمیت بخشیدن به روابط جدید و تشریح تعهدات قانونی مختلف هر یک از طرفین در قبال یکدیگر است.
مجموعه سیتاپ با دانش و مهارت متخصصان و کارشناسان مجموعه برای کمک به شرکت‌ها و افراد حقیقی و حقوقی در زمنیه های مختلف می باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر، به بخش تماس با سیتاپ مراجعه نمائید یا با شماره 02144023844 تماس بگیرید. از طریق شماره 09387030740 نیز می‌توانید جهت ارتباط تلگرامی استفاده کنید.
منابع
