کوچینگ چیست؟

کوچینگ چیست؟ کوچینگ تنها یک گفت‌وگو ساده یا مشاوره عمومی نیست؛ بلکه جریانی هدفمند است که به افراد، سازمان‌ها  و کسب و کارها کمک می‌کند تا ظرفیت‌های پنهان خود را کشف کنند و به بهترین نسخۀ ممکن از خودشان برسند. برخلاف آموزش یا دستورالعمل‌های مستقیم، کوچینگ بر پرسش‌های قدرتمند، بازخورد مؤثر و ایجاد خودآگاهی عمیق تکیه دارد. به همین دلیل است که امروزه شرکت‌های بزرگ و حرفه‌ای‌ترین مدیران جهان، کوچینگ را نه یک انتخاب برتر برای رسیدن به موفقیت‌ها و عبور از چالش‌ها و گره‌های فردی و سازمانی می‌دانند، بلکه ضرورتی برای رشد فردی، رهبری اثربخش و موفقیت پایدار می‌دانند…

در اواسط دهه 1990، موسسه فناوری ماساچوست (MIT)، یک پژوهش گسترده درباره کارکنان و سازمان‌های بیرونی انجام داد تا راه‌های ارتقای اثربخشی مدیران خود را شناسایی کند. این تحقیق بر این باور استوار بود که در دنیای کاری امروز، سیستم‌های مدیریت عملکرد باید از کارکنان دانشی (knowledge workers) پشتیبانی کنند؛ یعنی افرادی که ارزش اصلی برایشان “یادگیری، به‌کارگیری و به‌اشتراک‌گذاری دانش” است. سازمان‌هایی که می‌خواهند از ظرفیت کارکنان دانشی بهره‌برداری کنند، باید سبک مدیریتی خود را از مدیریت دستوری و کنترلی به سمت سبکی مشارکتی و مشورتی تغییر دهند. این سبک مدیریتی در تحقیقات امروز، همان کوچینگ نامیده می‌شود.

در این مقاله از سیتاپ، به کوچینگ و نقش آن در رشد سازمان‌ها و زندگی افراد پرداخته‌ایم. با سیتاپ همیشه همراه، همراه باشید!

تعریف کوچینگ به زبان ساده

در اصل، کوچینگ به معنای تغییر نقش مدیر از کنترل و نظارت صرف، به نقش مشاور و همراه است. به‌عبارت‌ دیگر، کوچینگ نوعی مشارکت سازنده میان مدیر و کارمند ایجاد می‌کند که طی آن، هر دو طرف به درکی مشترک از اهداف و روش‌های دستیابی به آن‌ها می‌رسند. کوچینگ به‌عنوان رویکردی مستمر در مدیریت افراد:

• فضایی واقعی برای انگیزش و بهبود عملکرد ایجاد می‌کند.
• فاصله میان عملکرد واقعی و عملکرد مورد انتظار کارمند را کاهش می‌دهد.
• احتمال موفقیت کارمند را افزایش می‌دهد، چرا که با بازخورد به‌موقع، شناسایی نقاط قوت، شفافیت و حمایت مداوم همراه است.

در چرخه مدیریت عملکرد، کوچینگ به معنای ارائه بازخورد و حمایت مداوم به کارکنان در طول سال است. کوچینگ به کارمند این فرصت را می‌دهد که در همان لحظه درباره نقاط قوت و ضعف عملکرد خود بداند و همراه با مدیر، راهکارهایی برای اصلاح یا بهبود رفتار خود پیدا کند. به این ترتیب، کوچینگ در کسب و کار یا همان بیزینس کوچینگ، نه‌تنها ابزاری برای افزایش بهره‌وری کارکنان است، بلکه به ایجاد فرهنگ یادگیری، رشد فردی و موفقیت سازمانی نیز کمک می‌کند.

انواع کوچینگ در کسب و کار

موثرترین نوع کوچینگ در کسب و کار بستگی به نیازهای کلی کارکنان یک سازمان دارد. در ادامه، سیتاپ از انواع کوچینگ در کسب و کار برایتان خواهد گفت:

• کوچینگ اجرایی (Executive Coaching)

این نوع کوچینگ، مهارت‌های رهبری کارکنان در سطح بالا را توسعه می‌دهد و به آن‌ها می‌آموزد که ضعف‌های عملکردی را شناسایی کنند. با یادگیری ارزیابی نیازهای هر عضو تیم، مدیران اجرایی می‌توانند حمایت بهتری از تیم‌های خود ارائه دهند و در راستای اهداف کلان سازمان کار کنند.

• کوچینگ عملکردی (Performance Coaching)

این نوع کوچینگ در دسترس تمام کارکنان است و هدف اصلی آن بهبود عملکرد شغلی است. مربی‌گری توسط مدیران یا همکاران، با عملکرد بالا انجام می‌شود و باعث افزایش رضایت، بهره‌وری و همچنین کمک به کارکنان در ایجاد مجموعه مهارت‌های مرتبط می‌شود.

• کوچینگ تیمی (Team Coaching)

این نوع کوچینگ، ارتباط و همکاری بهتر میان اعضا را تسهیل می‌کند و اغلب برای تیم‌های مدیریتی به‌کار می‌رود تا هم‌افزایی در محیط کار تضمین شود. همچنین می‌توان از آن به‌طور عمومی یا برای کمک به گروهی خاص در مواجهه با چالش‌های کاری مشخص استفاده کرد.

• کوچینگ مجازی (Virtual Coaching)

این نوع کوچینگ از راه دور و ازطریق ویدئوکنفرانس برگزار می‌شود. اگر کوچ، باتجربه باشد و جلسات به‌شکلی ساختارمند طراحی شوند، اثربخشی آن درست به اندازۀ جلسات حضوری خواهد بود!

• کوچینگ همتا (Peer Coaching)

در این نوع کوچینگ، فرد از یک همکار هم‌سطح یا در سطح شغلی مشابه خود، آموزش و راهنمایی دریافت می‌کند. به همین دلیل، راهنمایی‌ها بسیار هدفمند و متناسب با مرحله شغلی فرد خواهد بود.

سبک‌ های اصلی کوچینگ

برای اثربخشی کوچینگ، باید توافق روشنی درباره نتایج مورد انتظار وجود داشته باشد. چهار سبک اصلی کوچینگ عبارت‌اند از:

• سبک آمرانه (Autocratic): در این سبک، کوچ اختیار کامل دارد. برای مراجعانی مناسب است که ساختار مشخص را ترجیح می‌دهند یا نیازمند رسیدگی به چالش‌های خاص هستند.
• سبک دموکراتیک (Democratic): در این روش، شرکت‌کنندگان در تعیین اهداف و سبک کار نقش دارند. کوچینگ در این سبک، بیشتر نقش حمایت‌کننده و انگیزشی دارد تا افراد به اهداف خود دست یابند.
• سبک تحول‌آفرین (Transformational): نوعی کوچینگ انعطاف‌پذیر است که برای مدیریت تغییر، افزایش اعتمادبه‌نفس و توسعه رهبری بسیار مفید واقع می‌شود. این روش بر پایۀ یک اتحاد قوی میان کوچ و فرد شرکت‌کننده شکل می‌گیرد.
• سبک کل‌نگر :(Holistic) این سبک بر همه جنبه‌های زندگی فرد تمرکز می‌کند؛ از اهداف شخصی و تعادل کار و زندگی گرفته تا نقش او در جامعه! هدف از این نوع کوچینگ، پرورش خودآگاهی، بهبود تصمیم‌گیری و یادگیری حمایت از دیگران است.

مزایای کوچینگ در کسب و کارها

فارغ از هر نکته‌ای، نمی‌توان از مزایای کوچینگ در کسب‌وکارها غافل بود! در ادامه از مهم‌ترین مزایای کوچینگ که به رشد فردی و سازمانی منجر می‌شود برایتان خواهیم گفت:

• بهبود تمرکز و مدیریت زمان: کوچ‌ها استراتژی‌هایی ارائه می‌دهند تا بر اهمال‌کاری غلبه، وظایف را اولویت‌بندی و زمان را به‌طور موثر مدیریت کنید. نتیجه این کار، دستیابی به تعادل سالم‌تر میان کار و زندگی است.
• تسهیل در تعیین اهداف روشن: کوچینگ به شما کمک می‌کند که اهداف SMART  <مشخص، قابل‌اندازه‌گیری، دست‌یافتنی، مرتبط و زمان‌بندی‌شده> تعریف کنید و گام‌های عملی برای رسیدن به اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت شغلی خود بردارید.
• افزایش رضایت شغلی: دیدگاهی بیرونی کمک می‌کند فرصت‌های بهبود را شناسایی و روی ایده‌های جدید فکر کنید و در تصمیم‌گیری‌های شغلی نامطمئن، راهنمایی بگیرید. نتیجۀ این فرایند، احساس رضایت و تحقق شخصی بیشتر است.
• شفاف‌سازی ارزش‌های فردی: تعریف کوچینگ شامل کمک به شما برای شناسایی ارزش‌های واقعی زندگی‌تان است. این موضوع باعث می‌شود بتوانید اصول خود را در کار روزانه ادغام و با یکپارچگی بیشتر و پیوند عمیق‌تر، به وظایف خود عمل کنید.
• ارائه استراتژی برای غلبه بر موانع: کوچینگ به شما کمک می‌کند که ذهنیتی مثبت داشته باشید و تکنیک‌هایی بیاموزید که برای عبور از چالش‌های شخصیِ تاثیرگذار بر کارتان موثر باشد و بهره‌وری‌تان را توسعه دهید. این موضوع همچنین می‌تواند به ایجاد یک فرهنگ سازمانی مثبت‌تر کمک کند.
• تقویت اعتمادبه‌نفس: ازطریق تمرین‌ها و تکنیک‌ها، کوچینگ عزت‌نفس را افزایش می‌دهد و کارکنان را توانمند می‌سازد تا مسئولیت‌های جدید را بپذیرند، بر دیگران تاثیر بگذارند و تصمیم‌های آگاهانه بگیرند.
• توسعه مهارت‌های انتقال‌پذیر: کوچینگ در کسب و کار، هم مهارت‌های سخت و فنی برای عملکرد بهتر و ارتقای شغلی را تقویت می‌کند، هم مهارت‌های نرم مانند ارتباط موثر و حل مسئله را بهبود می‌بخشد تا افراد بتوانند به اعضای تیم بهتری تبدیل شوند.
• افزایش درگیری و مشارکت کارکنان: سرمایه‌گذاری در کوچینگ نشان می‌دهد که کارکنان برای سازمان ارزشمند هستند. این موضوع باعث افزایش مشارکت، تشویق به حضور فعال و بهبود نرخ حفظ و ماندگاری کارکنان می‌شود.
• پرورش ارتباطات حرفه‌ای: تعامل با یک کوچ، دسترسی به یک منبع ارزشمند و رهبر فکری را فراهم می‌کند؛ منبعی که الهام‌بخش مداوم است و درک عمیق‌تری از حوزه کاری شما ارائه می‌دهد.
• پرورش رهبران آینده: کوچینگ با توسعه مهارت‌های ضروری مانند مدیریت استرس، چشم‌انداز استراتژیک و تصمیم‌گیری، کارکنان جوان‌تر را برای نقش‌های رهبری آماده می‌سازد. این امر به برنامه‌ریزی جانشینی سازمان کمک می‌کند.

معایب کوچینگ در کسب و کار

اگرچه کوچینگ ابزاری محبوب برای توسعه فردی و حرفه‌ای است، اما نقاطی هم دارد که ممکن است به‌عنوان ضعف در نظر گرفته شوند! برای مثال:

• هزینه‌های کوچینگ نکته قابل توجهی است. کوچینگ باکیفیت، معمولا بسیار گران است و همین موضوع آن را برای افرادی که منابع مالی محدودی دارند، دست‌نیافتنی می‌کند.
• کوچینگ یک راه‌حل سریع یا کوتاه‌مدت نیست و نیاز به صرف زمان قابل‌توجهی دارد. این فرایند، نیازمند تعهد جدی به جلسات منظم و پیگیری تمرین‌هاست. برای افرادی که برنامه کاری شلوغی دارند، این موضوع می‌تواند به مانعی بزرگ تبدیل شود.
• اثربخشی کوچینگ کاملا به تخصص و رویکرد کوچ بستگی دارد. اگر کوچ مهارت کافی نداشته باشد یا تناسب درستی با نیازهای فرد برقرار نشود، نتایج می‌تواند ناامیدکننده باشد!
• موفقیت در کوچینگ تضمین‌شده نیست! این موفقیت به تعهد فرد و شایستگی کوچ بستگی دارد. ممکن است زمان و هزینه زیادی صرف شود بدون آنکه نتایج مورد انتظار به دست آید.

نکته بسیار مهم:

با وجود قدرت و محبوبیت کوچینگ در کسب و کار و توسعه فردی، لازم است این موارد را به‌طور واقع‌بینانه در نظر گرفت! هزینه بالا، زمان‌بر بودن، وابستگی به مهارت کوچ و نبود تضمین قطعی در نتایج، همه عواملی هستند که باید پیش از ورود به فرایند کوچینگ، مورد توجه قرار گیرند تا تجربه‌ای مفید و اثربخش حاصل شود. ‌به‌عبارتی، انتخاب یک کوچ یا سازمان ارائه‌دهندۀ خدمات کوچینگ که کارنامۀ درخشانی دارد؛ نقش حیاتی در موفقیت شما ایفا می‌کند و شما را در مسیر درستی قرار می‌دهد!

ویژگی ‌های یک کوچ موفق

یافتن کوچ مناسب در کسب‌وکار بسیار حیاتی است، چراکه عدم سختگیری در این حوزه می‌تواند منجر به انتخاب‌های ضعیف و ناکارآمد شود. برای یافتن یک کوچ موفق به دنبال این ویژگی‌های کلیدی باشید:

• ذهنیت مدیرعامل

موثرترین کوچ‌ها کسانی هستند که تجربه واقعی در بالا رفتن از نردبان مدیریتی یا اداره یک کسب‌وکار موفق داشته‌اند. این تجربه به آن‌ها امکان می‌دهد گام‌های عملی و ارزشمند برای رشد ارائه دهند، گام‌هایی که براساس دانش واقعی و کاربردی است، نه صرفا تئوری.

• رویکرد شخصی‌سازی‌شده

یک کوچ حرفه‌ای از استراتژی‌های کلیشه‌ای و “یک نسخه برای همه” پرهیز می‌کند! او با دقت، روش‌ها، مدل‌ها و توصیه‌های خود را متناسب با اهداف، چشم‌انداز و ویژگی‌های منحصربه‌فرد کسب‌وکار شما تنظیم می‌کند.

• شبکه ارتباطی قوی

کوچ‌های خوب معمولا شبکه‌ای مطمئن از متخصصان و حرفه‌ای‌های دیگر را در چنته دارند. این موضوع به آن‌ها اجازه می‌دهد هر زمان لازم باشد، دانش تخصصی را وارد فرایند کنند و منابع و ارتباطات ارزشمندی در اختیار شما بگذارند تا بر هر چالشی غلبه کنید.

• تمرکز بر استقلال شما

یک کوچینگ موثر در کسب و کار، هدفش این است که شما را به استقلال برساند؛ نه اینکه خود را به شما وابسته کند. هدف اصلی او این است که ابزارها و مهارت‌هایی در اختیار شما قرار دهد تا بتوانید به‌تنهایی موفق شوید، نه اینکه شما را در قراردادهای بلندمدت نگه دارد. همین رویکرد ارزش‌افزا، او را از کوچ‌هایی که صرفا انگیزه مالی دارند متمایز می‌کند.

انتخاب کوچی که این ویژگی‌ها را داشته باشد، تفاوت میان بازگشت سرمایه ضعیف و دستیابی به رشدی پایدار و همیشگی در کسب‌وکار است.

سخن آخر

کوچینگ فقط یک مهارت یا تکنیک مدیریتی نیست؛ یک نگاه تازه به رشد فردی و سازمانی است. وقتی یاد می‌گیریم با کوچینگ مسیرمان را روشن‌تر کنیم، نه‌تنها کارایی و موفقیت کسب‌وکارمان بیشتر می‌شود، بلکه رضایت و آرامش شخصی‌مان هم عمق پیدا می‌کند. اگر به‌دنبال تغییر واقعی هستید، کوچینگ می‌تواند همان پلی باشد که شما را از وضعیت امروز به فردایی پربارتر و الهام‌بخش‌تر برساند.

در این مقاله از سیتاپ، نکاتی بسیار طلایی درخصوص کوچینگ و نقش آن در زندگی فردی، سازمانی و کسب و کارتان گفتیم. اگر به دنبال ارتقا کیفیت شخصیت فردی، سازمانی و کسب و کار خود در سطح خرد و کلان هستید و می‌خواهید به موفقیتی تزلزل‌ناپذیر دست پیدا کنید؛ کافی است با بهترین متخصصان حرفه‌ای و کارآزمودۀ ما در حوزه خدمات منتورینگ منابع سازمانی تماس بگیرید و حمایت آن‌ها را در تمام مراحل، تا رسیدن به نقطه اوج توانمندی‌هایتان، با خود داشته باشید!