مرخصی استعلاجی در قانون کار چه شرایط و قوانینی دارد؟ | سیتاپ

مرخصی استعلاجی، یکی از حقوق اساسی کارگران و کارمندان است که در مواقع بیماری یا حادثه، به آن‌ها امکان استراحت و بهبودی می‌دهد. اما این موضوع همیشه با سوالات زیادی همراه است. مرخصی استعلاجی در قانون کار چه شرایط و قوانینی دارد برای دریافت مرخصی استعلاجی چه شرایطی لازم است؟ آیا بیمه آن را پوشش می‌دهد؟ در چه مواردی می‌توان از این حق استفاده کرد؟

در این مقاله از سیتاپ، به تمامی زوایای مرخصی استعلاجی در قانون کار می‌پردازیم و شما را با جزئیات و نکات کلیدی آن آشنا می‌کنیم.

همچنین شما می‌توانید به صفحه مشاوره منتورینگ منابع سازمانی مراجعه کنید و با خدمات ما آشنا شوید.

 مرخصی استعلاجی چیست و چرا اهمیت دارد؟

مرخصی استعلاجی یکی از مهم‌ترین حمایت‌های قانونی برای کارگران و کارمندان مشمول بیمه است که در شرایط بیماری و عدم توانایی کار به آن‌ها اختصاص داده می‌شود. طبق قانون کار و تأمین اجتماعی ایران، هر نیروی کار که به دلیل بیماری قادر به انجام وظایف خود نباشد، می‌تواند از مرخصی استعلاجی بهره‌مند شود تا در دوران استراحت و بازیابی بدون نگرانی از دستمزد و حقوق خود، بتواند به سلامتی خود برسد. این مرخصی هم برای کارگران سازمان‌های دولتی و هم غیردولتی، در نظر گرفته شده و در تمام مدت این مرخصی، حقوق و بیمه برای فرد برقرار خواهد بود.

شرایط و مقررات استفاده از قانون مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی

استفاده از قانون مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی به شرایط خاصی بستگی دارد. اول از همه، فرد بیمار باید بیمه تأمین اجتماعی داشته باشد و گواهی پزشکی معتبر از پزشک معتمد یا تأمین اجتماعی ارائه کند. شرایط کلی استفاده از مرخصی استعلاجی در ایران شامل موارد زیر است:

• تشخیص بیماری و نیاز به استراحت: در صورتی که پزشک معتمد تشخیص دهد که فرد نیاز به استراحت مطلق یا بستری شدن دارد، وی می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند.
• غیبت بیش از سه روز: در صورتی که بیماری تا سه روز طول بکشد، حقوق مرخصی از روز چهارم به بیمار پرداخت می‌شود.
• مدت زمان مرخصی: اگر دوره بیماری بین ۷ تا ۱۵ روز باشد، نیاز به تأیید پزشک وجود دارد و برای دوره‌های بیشتر از ۱۵ روز باید تاییدیه از شورای پزشکی تأمین اجتماعی گرفته شود. در موارد بسیار خاص، امکان استفاده از مرخصی تا یک سال نیز وجود دارد.

این شرایط مرخصی استعلاجی بیمه تامین اجتماعی کمک می‌کند تا کارگران و کارمندان از حمایت‌های مالی و بیمه‌ای در زمان بیماری برخوردار شوند، بدون آنکه نگران از دست دادن شغل خود باشند.

برای آشنایی با دلایل کاهش انگیزه منابع انسانی، می‌توانید مقاله مربوطه را مطالعه کنید.

وظایف کارفرما و حق اعتراض کارگر؛ اگر کارفرما با مرخصی استعلاجی موافقت نکرد؛ چه باید کرد؟

کارفرما موظف است شرایط مرخصی استعلاجی را رعایت کند و حقوق و مزایای قانونی را برای فرد بیمار برقرار نماید. در صورتی که کارفرما با مرخصی استعلاجی موافقت نکند یا حقوق فرد را در این دوران پرداخت نکند، کارگر می‌تواند از کارفرما شکایت کند و حقوق قانونی خود را پیگیری نماید. همچنین، در صورت برگشت به کار پس از دوره بیماری، کارفرما موظف است شرایط را برای بازگشت فرد به شغل خود فراهم کند.

مدت مرخصی استعلاجی و وضعیت سابقه کاری

یکی از مزیت‌های مهم مرخصی استعلاجی، احتساب این دوران به عنوان سابقه کار است. طبق ماده ۷۴ قانون کار، مدت زمانی که فرد در مرخصی استعلاجی به سر می‌برد، جزو سابقه کاری وی محسوب می‌شود و در محاسبه بازنشستگی نیز به حساب می‌آید. این مسئله باعث می‌شود که نیروی کار در دوره بیماری خود دچار زیان شغلی نشود و حقوق بازنشستگی خود را نیز از دست ندهد.

تعداد دفعات استفاده از مرخصی استعلاجی بیمه تامین اجتماعی

قانون کار ایران محدودیتی برای تعداد دفعات استفاده از مرخصی استعلاجی در نظر نگرفته است. به عبارت دیگر، کارگران و کارمندان بیمه شده در صورتی که به دلیل بیماری یا حادثه قادر به انجام کار نباشند و گواهی پزشکی معتبر ارائه دهند، می‌توانند به دفعات از مرخصی استعلاجی استفاده کنند.

اما نکته مهم اینجاست که مدت زمان هر دوره مرخصی و شرایط تایید آن متفاوت است. به طور معمول، برای دوره‌های کوتاه‌مدت (کمتر از 15 روز در سال) تایید پزشک معالج کافی است. اما برای دوره‌های طولانی‌تر، تایید پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی یا حتی شورای پزشکی سازمان الزامی است.

بنابراین، تعداد دفعات استفاده از مرخصی استعلاجی به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع بیماری یا حادثه: بیماری‌های مزمن یا حوادث شدید ممکن است به دوره‌های استراحت طولانی‌تر و متعددتری نیاز داشته باشند.
• مدت زمان هر دوره استراحت: هر چه مدت زمان هر دوره استراحت بیشتر باشد، تعداد دفعات استفاده از مرخصی در سال کمتر خواهد بود.
• نظر پزشک معالج یا پزشک معتمد سازمان: نظر پزشک در مورد نیاز به استراحت و مدت زمان آن، نقش تعیین‌کننده‌ای در تعداد دفعات استفاده از مرخصی دارد.

در کل، هدف از مرخصی استعلاجی، حفظ سلامت کارگران و بازگشت آن‌ها به چرخه کار با سلامتی کامل است. به همین دلیل، قانونگذار محدودیتی برای تعداد دفعات استفاده از این مرخصی قائل نشده است. اما در عین حال، سازمان تامین اجتماعی مکانیزم‌هایی را برای کنترل سوءاستفاده از این مرخصی در نظر گرفته است.

نحوه محاسبه حقوق و مزایا در مرخصی استعلاجی

مراجع تعیین کننده قانون مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی برای اطمینان از حمایت مالی افراد در دوران بیماری، شرایط ویژه‌ای را در نظر گرفته است. بر اساس مدت و شرایط مرخصی، دستمزد به شکل زیر محاسبه می‌شود:

• سه‌چهارم از حقوق روزانه برای فردی که خانواده تحت تکفل (همسر یا فرزند) دارد.
• دو‌سوم از حقوق روزانه برای بیمه‌شدگان بدون همسر و فرزند.
• نصف حقوق روزانه برای بیمه‌شدگان مجرد و فاقد افراد تحت تکفل.

این محاسبه باعث می‌شود افرادی که وابستگان بیشتری دارند از حمایت‌های بیشتری برخوردار شوند و دوران بیماری را بدون فشار مالی طی کنند.

مراحل دریافت مرخصی استعلاجی و مدارک مورد نیاز

برای استفاده از مرخصی استعلاجی، ارائه مدارک و طی مراحل قانونی ضروری است:

• ارائه گواهی پزشکی معتبر: یک گواهی پزشکی معتبر باید نوع و شدت بیماری و نیاز به استراحت یا بستری را تعیین کند.
• تأیید گواهی توسط تأمین اجتماعی: در صورتی که مدت بیماری طولانی باشد، نیاز است که تأمین اجتماعی گواهی پزشکی را تأیید کند.
• ثبت مرخصی در سیستم کارفرما: کارگر باید مرخصی خود را به اطلاع کارفرما رسانده و در سیستم اداری ثبت نماید تا دستمزد ایام مرخصی به درستی محاسبه شود.

این مراحل به افراد کمک می‌کند تا به درستی از مزایای قانون مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی بهره‌مند شوند و هرگونه ابهام و اختلاف احتمالی با کارفرما برطرف شود.

انواع مرخصی استعلاجی و شرایط خاص هر نوع آن

مرخصی استعلاجی را می‌توان بر اساس مدت زمان و نوع بیماری به دو دسته کلی تقسیم کرد. هر کدام از این دسته‌ها دارای شرایط ویژه‌ای برای استفاده و دریافت مزایا هستند. این موارد به شرح زیر است:

• مرخصی‌های کوتاه‌مدت (تا سقف ۳ روز): برای بیمارانی که نیازی به بستری شدن ندارند و بیماری به عنوان بیماری عادی طبقه‌بندی می‌شود. در این حالت، فرد می‌تواند تا ۳ روز مرخصی استعلاجی بگیرد و پس از ارائه گواهی پزشکی، دستمزد روزانه از روز چهارم محاسبه و پرداخت می‌شود.
• مرخصی‌های طولانی‌مدت (بیش از ۱۵ روز): اگر بیماری طولانی‌مدت باشد و بیش از ۱۵ روز مرخصی نیاز داشته باشد، گواهی باید توسط پزشک معتمد تأمین اجتماعی تأیید شود و برای بیماری‌های طولانی‌تر (بیش از ۶۰ روز) تأییدیه از شورای پزشکی سازمان لازم است. در این نوع مرخصی، فرد بیمار تا پایان دوره درمان مشمول دریافت حقوق و بیمه می‌شود و دوران بیماری جزو سابقه کار وی محسوب خواهد شد.

این دسته‌بندی‌ها کمک می‌کنند تا نیازهای مختلف بیماری‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت بهتر پوشش داده شوند و افراد بتوانند بدون نگرانی از دستمزد و بیمه، دوران درمان خود را بگذرانند.

 شرایط پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری کدامند؟

بر اساس مقررات تأمین اجتماعی، غرامت دستمزد مرخصی استعلاجی شرایط خاصی دارد که لازم است از آن‌ها مطلع باشید. نکات اصلی به شرح زیر هستند:

• عدم اشتغال در دوران مرخصی استعلاجی: فرد بیمار در طول دوره مرخصی نباید به هیچ نوع کاری مشغول باشد؛ در غیر این صورت، حق غرامت دستمزد از وی سلب می‌شود.
• ثبت به‌موقع گواهی پزشکی: ارائه و ثبت گواهی پزشکی به تأمین اجتماعی برای شروع دریافت غرامت دستمزد ضروری است.
• بیمه‌های تحت تکفل: در صورتی که فرد دارای همسر یا فرزندان تحت تکفل باشد، میزان غرامت دستمزد بیشتری نسبت به افراد مجرد و بدون افراد تحت تکفل دریافت می‌کند.

این نکات به افراد کمک می‌کند تا بتوانند از تمام حقوق قانونی خود بهره‌مند شوند و بدون دغدغه درمان خود را پیگیری کنند.

در کدام موارد کمک هزینه بیماری یا حقوق مرخصی استعلاجی پرداخت نمی شود؟

به طور کلی، در موارد زیر ممکن است کمک هزینه بیماری یا حقوق مرخصی استعلاجی پرداخت نشود:

• بیماری‌های ناشی از سوءمصرف مواد مخدر یا الکل: اگر بیماری به دلیل مصرف مواد مخدر یا الکل ایجاد شده باشد، معمولاً کمک هزینه بیماری پرداخت نمی‌شود.
• بیماری‌های روانی که منشا آن عوامل شخصی و اجتماعی باشد: در برخی موارد، بیماری‌های روانی که ریشه در مشکلات شخصی یا اجتماعی فرد دارند، ممکن است مشمول دریافت کمک هزینه بیماری نشوند.
• بیماری‌های ناشی از عمل‌های زیبایی: اگر بیماری به دلیل انجام عمل‌های زیبایی ایجاد شده باشد، کمک هزینه بیماری پرداخت نخواهد شد.
• بیماری‌هایی که به دلیل عدم رعایت بهداشت فردی ایجاد شده باشند: در مواردی که بیماری به دلیل عدم رعایت بهداشت فردی ایجاد شده باشد، ممکن است کمک هزینه بیماری پرداخت نشود.
• در صورتی که فرد در هنگام بیماری مشغول به کار دیگری باشد: اگر فرد در طول مدت بیماری به کار دیگری مشغول باشد، حق دریافت کمک هزینه بیماری را از دست می‌دهد.
• اگر فرد در هنگام بیماری از کارفرما حقوق دریافت کند: در صورتی که کارفرما به فرد در طول مدت بیماری حقوق پرداخت کند، سازمان تامین اجتماعی کمک هزینه بیماری را پرداخت نخواهد کرد.
• در صورتی که بیماری به طور کامل فرد را از کار افتاده کند: در این صورت، فرد باید از مزایای از کارافتادگی استفاده کند و کمک هزینه بیماری به او تعلق نمی‌گیرد.

نکته مهم: این موارد تنها نمونه‌هایی از شرایطی هستند که ممکن است پرداخت کمک هزینه بیماری را با مشکل مواجه کنند. برای بررسی دقیق‌تر وضعیت خود، بهتر است با کارشناس تامین اجتماعی مشورت کنید.

بازگشت به کار پس از مرخصی استعلاجی؛ قوانین و نکات اجرایی

یکی از سوالات مهم کارگران در مورد مرخصی استعلاجی، وضعیت کاری آن‌ها پس از پایان دوره مرخصی است. طبق قانون، کارفرما موظف است شرایط لازم برای بازگشت فرد بیمار به محل کار خود را فراهم کند و او را به شغل سابق بازگرداند. پس کارفرما نمی‌تواند به دلیل مرخصی استعلاجی، شغل یا موقعیت فرد را تغییر دهد. همچنین این دوران به عنوان سابقه کار در نظر گرفته می‌شود و هیچ‌گونه وقفه‌ای در حقوق و بیمه فرد ایجاد نمی‌کند.

شرایط و قوانین قانون کار در مرخصی استعلاجی را از سیتاپ بخواهید!

در جستوجویی جواب برای سوال” مرخصی استعلاجی در قانون کار چه شرایط و قوانینی دارد؟” آموختیم که مرخصی استعلاجی در قانون کار ایران به عنوان یک حق اساسی برای حمایت از سلامت و رفاه کارگران در نظر گرفته شده است. این مرخصی به کارگران اجازه می‌دهد تا در دوران بیماری بدون دغدغه مالی به استراحت و درمان بپردازند و پس از بهبودی به شغل خود بازگردند. آشنایی کامل با قوانین و شرایط مرخصی استعلاجی برای کارگران و کارفرمایان ضروری است تا در مواقع بیماری، از بروز مشکلات حقوقی و مالی جلوگیری شود.

مجموعه سیتاپ با ارائه خدمات حرفه‌ای و پیشرفته در حوزه راهکارهای نرم‌افزاری و مالی، به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا بهینه‌تر و هوشمندانه‌تر عمل کنند. این مجموعه با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین و تیم متخصص، نرم‌افزارهای حسابداری، مدیریت منابع انسانی و راهکارهای اتوماسیون را به گونه‌ای طراحی کرده که تمام نیازهای شرکت‌ها و سازمان‌ها را پوشش دهد. سیتاپ با تأمین امنیت داده‌ها، سادگی در استفاده و پشتیبانی مداوم، انتخاب ایده‌آلی برای ارتقای بهره‌وری و کارایی کسب‌وکارها در هر اندازه و صنعتی است.

راه‌های ارتباطی برای دریافت مشاوره:

• آدرس: صادقیه، بلوار فردوس شرق، ابراهیمی شمالی، کوچه دوم الف، پلاک ۵
• شماره تماس: 02144023844
• موبایل: 09103162260

با سیتاپ، یک قدم به موفقیت نزدیک‌تر شوید!

پرسش‌های متداول درباره مرخصی استعلاجی

۱. آیا مرخصی استعلاجی شامل بیمه و سنوات می‌شود؟

بله، مدت مرخصی استعلاجی جزو سابقه کاری و بیمه فرد محسوب می‌شود و این دوران در محاسبه سنوات و بازنشستگی لحاظ خواهد شد.

۲. اگر بیماری به مدت بیش از یک سال طول بکشد، چه اتفاقی می‌افتد؟

در شرایط خاص و با تأیید شورای پزشکی تأمین اجتماعی، امکان تمدید مرخصی استعلاجی تا یک سال وجود دارد. اما اگر پس از این مدت فرد قادر به کار نباشد، ممکن است مشمول قوانین از کارافتادگی شود.

۳. آیا می‌توان از مرخصی استعلاجی و استحقاقی به‌صورت همزمان استفاده کرد؟

خیر، مرخصی استعلاجی به عنوان یک مرخصی جداگانه در نظر گرفته شده است و نمی‌توان آن را با مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق ترکیب کرد.